Ndotësit në dietën tonë që mund të përshpejtojnë plakjen
Shëndetësi
Ndotësit janë, sipas përkufizimit, të dëmshëm. Por jo të gjitha janë njësoj të dëmshme. Nga moria e përbërjeve kimike sintetike që ndotin mjedisin tonë, ato që ndezin kambanat më të forta të alarmit janë ndotësit organikë të qëndrueshëm (POP), që hasen shpesh te pesticidet, kimikatet industriale, bifenilët e poliklorinuar (PCB) si dhe nënproduktet e paqëllimshme të shumë proceseve industriale, zakonisht të njohura si dioksina.
Këto janë komponime toksike të pranishme në mjedis, në ujë dhe në ushqim. Siç sugjeron edhe emri i tyre, rezistenca e tyre ndaj degradimit i bën ata të qëndrojnë në mjedis për një kohë të gjatë. Për t’i bërë gjërat edhe më keq, ne po flasim për përbërës lehtësisht të përhapur që grumbullohen në indin dhjamor të qenieve të gjalla dhe që janë në gjendje të dëmtojnë shëndetin tonë dhe ekosistemin.
Për shkak të qarkullimit të tyre të lirë nëpër atmosferë, ndotësit organikë të qëndrueshëm nuk qëndrojnë aty ku janë hedhur. Përkundrazi: ato janë të pranishëm në të gjithë planetin.
Këta ndotës kanë një strukturë molekulare të bazuar në karbon dhe klor. Kjo lidhje karbon-klor është e vështirë të thyhet. Prandaj, ata kanë një qëndrueshmëri të lartë në mjedis dhe janë rezistente ndaj degradimit.
POP kanë aftësinë të sprapsin ujin nga sipërfaqja e tyre. Kjo do të thotë se duke zmbrapsur ujin, ato mund të lidhen me lipidet e organizmave të gjallë dhe të grumbullohen në indet e tyre.
Ata gjithashtu kanë një kapacitet të madh për zmadhim biologjik – që do të thotë se mund të grumbullohen për të arritur nivele të larta përqendrimi sa më i lartë të jetë zinxhiri ushqimor në të cilin ata udhëtojnë. Kjo është arsyeja pse nuk është e pazakontë që këta ndotës të përfundojnë në pjatat tona.
Dioksinat dhe PCB (Bifenil i poliklorinuar, një përbërës organik i klorit, i njohur si një toksinë mjedisore dhe i klasifikuar si një ndotës organik i qëndrueshëm).
Ka shumë lloje të ndryshme të POP. Ne jemi fokusuar në studimin e bifenileve të poliklorinuara (PCB) dhe dioksinave (të dyja të pranishme kudo në zinxhirin ushqimor) dhe veçanërisht praninë e tyre në mish dhe produktet e qumështit, si dhe në peshk dhe butakë. Meqenëse disa PCB dhe dioksina kanë mekanizma të ngjashëm, është e zakonshme që të studiohen së bashku në kontekstin e shëndetit publik.
PCB-të janë komponime aromatike toksike të klorinuara, formula e të cilave u përshkrua për herë të parë nga Schmidt dhe Schultz në 1881. Ato janë komponime hidrofobike, gjë që u jep atyre aftësinë të reagojnë me lipidet e organizmave të gjallë dhe, për rrjedhojë, të grumbullohen në indet e tyre.
PCB-të u përdorën si lëngje industriale, duke përfshirë ftohësit dielektrikë në kondensatorë dhe transformatorë, derisa u ndaluan në shumicën e vendeve në vitet 1980.
Sëmundjet kardiovaskulare dhe plakja e qelizave.
Më shumë se 90% e ekspozimit të njeriut ndaj dioksinave ndodh përmes ushqimit, veçanërisht mishit dhe nënprodukteve të qumështit, si dhe peshkut e butakëve. Është e zakonshme të gjesh PCB në qumësht dhe nënproduktet e tij, por edhe në organet e kafshëve si truri dhe mëlçia.
Ekspozimi i dietës ushqimore ndaj ndotësve organikë të vazhdueshëm është shoqëruar me faktorë rreziku kardiovaskular tek njerëzit. Disa studime treguan se nivelet e PCB-së të marra nga ushqimi shoqëroheshin me një rrezik më të lartë të zhvillimit të hipertensionit dhe obezitetit.
Kohët e fundit, studiuesit nga Universiteti i Navarrës dhe Qendra Kërkimore Biomjekësore e Rrjeteve të Fiziopatologjisë dhe të Ushqyerjes kanë verifikuar se ekspozimi i lartë ndaj ndotësve organikë të qëndrueshëm përmes dietës ushqimore mund të përshpejtojë gjithashtu plakjen e qelizave.
Hulumtimi, i bazuar në 886 vullnetarë mbi moshën 55 vjeç, ka treguar se këta ndotës çojnë në shkurtimin e telomereve. Këto rajone jo-koduese të ADN-së gjenden në skajet e kromozomeve dhe gjatësia e tyre, përveçse pasqyron jetëgjatësinë, tregon gjendjen e përgjithshme të shëndetit. Ato gjithashtu tregojnë rrezikun e sëmundjeve kronike.
Megjithëse nevojiten më shumë studime për të vërtetuar këtë gjetje, hulumtimi nxjerr në pah ndikimin e stilit të jetesës dhe, veçanërisht, dietës ushqimore në integritetin e materialit gjenetik ose ADN-së.
