Seksi, dashuria dhe monogamia

Për shumicën e individëve seksi duket se është i lidhur pazgjidhshmërisht me dashurinë dhe angazhimin, ndërsa për disa seksi nuk kërkon domosdoshmerisht dashuri. Hulumtimet sugjerojnë se këto lidhje u shfaqën për shkak të orientimeve tona socio-seksuale, të cilat përbëhen nga një koleksion besimesh dhe sjelljesh që përshkruajnë ndjenjat tona për seksin. Shumica e shoqërive në mbarë botën kanë një pikëpamje negative për seksin ekstra-dyadik. Shumica e marrëdhënieve seksuale jashtëmartesore konsiderohen sjellje kurorëshkelëse dhe dekurajohen nga ligjet ose zakonet.

Në shoqërinë perëndimore, monogamia shpesh konsiderohet si zeitgeist (klima e përgjithshme intelektuale, morale dhe kulturore të një epoke) i pranuar nga shoqëria, modeli i preferuar i sjelljes i krijuar për lidhjen e çifteve njerëzore. Megjithatë, lloji i monogamisë i praktikuar nga njerëzit është shpesh më shumë një proces monogam serial sesa një lidhje çifti gjatë gjithë jetës. Një studim ndërkulturor i kryer me disa shoqëri në mbarë botën, të industrializuara, zbuloi se vetëm 16% e atyre shoqërive ishin rreptësisht monogame, ndërsa 84% ishin poligame; megjithatë, në ato kultura që praktikonin poligaminë vetëm rreth 10% e burrave kishin më shumë se një grua.

Në shoqëritë që adoptuan një qasje monogame të lidhjes në çift, rreth 73% e burrave dhe grave të anketuara pranuan se kishin pasur marrëdhënie jashtëmartesore. Pavarësisht nga kjo dëshmi dërrmuese se njerëzit nuk janë natyrshëm monogamë, shumica e shoqërive vazhdojnë të presin që anëtarët e tyre të jenë monogamë, ndoshta si një strategji për të reduktuar tensionin shoqëror dhe konfliktin e shkaktuar nga seksualiteti i shthurur.

Për shkak se monogamia serike e praktikuar nga njerëzit sot nuk është përfaqësuese e “gjendjes së natyrës” poligame që njerëzit duket se preferojnë me kalimin e kohës, është sugjeruar që paraardhësit tanë, ndoshta dy milionë vjet më parë, kanë jetuar në grupe të vogla të përbëra. Ekzistojnë gjithashtu disa prova që paraardhësit tanë mund të kenë praktikuar poligjininë, një formë e monogamisë serike që është e zakonshme për disa primatë si shimpanzetë pigme.

Sipas kësaj strategjie çiftëzimi, meshkujt dhe femrat krijojnë lidhje çift bashkëshortore për aq kohë sa është e nevojshme për të rritur një fëmijë dhe qëndrojnë me njëri-tjetrin, megjithëse jo domosdoshmërisht, gjatë gjithë kohëzgjatjes së kësaj periudhe. Ghiglieri, (1987) sugjeroi se kjo përputhet mirë me konceptin popullor të katërvjeçarit, periudhë që zakonisht është e nevojshme që një mashkull dhe një femër të qëndrojnë së bashku për të rritur një fëmijë.

Në këtë shpjegim të monogamisë, një çift është monogam vetëm për hir të rritjes së fëmijëve dhe më pas çdo individ është i lirë të kalojë te bashkëshorti tjetër. Koha e nevojshme për rritjen e fëmijëve në shoqërinë njerëzore është zgjatur, veçanërisht në shoqëritë e industrializuara. Kjo mund të shërbejë për të zgjeruar, por jo për të forcuar lidhjen e çiftit të përbashkët nga njerëzit në marrëdhëniet monogame.

Ideja se jo-monogamia seksuale mund të bashkëekzistojë brenda një marrëdhënie të fortë emocionale/monogame dashurie duket që në fillim të jetë e devijuar nga versioni perëndimor i dashurisë romantike dhe martesës që promovon monogaminë seksuale dhe emocionale si entitete të pandashme. Për më tepër, sugjerimi që seksi konsensual, ekstra-dyadik duhet të bëhet pjesë e një paradigme seksuale të pranuar sfidon normat e pranuara shoqërore që përpiqen ose të margjinalizojnë ose të dëbojnë fare sjelljet e perceptuara devijuese seksuale.

Në një konferencë të fundit të seksologjisë në Montreal, Kanada, sociologu Pepper Schwartz sugjeroi që jomonogamia në një moment do të bëhej pjesë e ciklit seksual amerikan. Ai parashtroi se disa individë tashmë ose jetojnë një mënyrë jetese poliamoroze (të përcaktuar si një marrëdhënie e hapur me shumë partnerë) ose pranojnë të kenë marrëdhënie të hapura. Për më tepër, Schwartz sugjeroi që, edhe nëse individët shprehin dëshirën për monogami, si shoqëri ne po bëhemi shumë më tolerantë ndaj sjelljeve jo monogame. Më tej, Schwartz argumentoi se gratë kanë qenë tradicionalisht portierët moralë të shoqërisë. Megjithatë, gratë tani kanë marrë drejtimin në eksplorimin e aktiviteteve seksuale të hapura, jo-emocionale, ndoshta duke reflektuar një qëndrim më lejues ndaj seksualitetit të hapur.

Malcolm Potts, një ekspert në biologjinë e seksit në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, sugjeron se megjithëse monogamia është relativisht e fundit në historinë tonë të qytetëruar njerëzore dhe shpesh një luftë, shumica e njerëzve e aspirojnë atë. Potts sugjeron që edhe nëse individët duhet të punojnë për të qenë monogamë, monogamia do të mbetet forma ideale e marrëdhënieve të pranuara nga shoqëria në çift.

Megjithatë, krahasuar me gratë, burrat duket se mbajnë qëndrime më të favorshme ndaj seksit jashtëmartesor dhe kanë shumë më shumë gjasa të përfshihen në seks jashtëmartesor. Më tej, burrat që kryejnë tradhti bashkëshortore priren të kenë një numër më të madh partnerësh seksualë “të rastësishëm” sesa gratë kurorëshkelëse. Ndoshta, kjo mund të jetë për shkak se një burrë që çiftëzohet me disa gra ka një avantazh evolucionar për t’ua përcjellë gjenet e tij brezave të ardhshëm.

Individët që raportojnë se janë të pakënaqur me marrëdhëniet e tyre gjithashtu raportojnë më pak përkushtim ndaj marrëdhënies dhe kanë më shumë gjasa të tradhëtojnë. Në të kundërt, ata me përkushtim të lartë dhe nivele më të larta kënaqësie kanë më pak gjasa të përfshihen në marrëdhënie jashtë martesore.

Kur marrëdhëniet nuk janë të qëndrueshme ose të kënaqshme për individin, proporcionaliteti i përpjekjes së investuar për të ruajtur partneritetin rrezikohet. Kjo do të thotë, një perceptim i “mbi-përfitimit” nga njëri partner dhe i “nën-përfitimit” nga tjetri shkakton çekuilibër në marrëdhënie. Walster et al. zbuloi se partnerët e “pa-përfituar” kishin më shumë gjasa të raportonin se ishin përfshirë në lidhje seksuale jashtëmartesore sesa ata që e konsideronin veten “të mbi-përfituar” ose të barabartë.