Ishulli nën det – Isabel Allende

“Ishulli nën det” nga Isabel Allende është një roman magjepsës që i përket realizmit magjik por i vendosur në një kontekst të vërtetë historik. Ngjarjet vendosen në Haitin dhe New Orleansin e shekujve 18 dhe 19. Historia ndjek jetën e Tete-s, një skllave në ishullin Saint-Domingue, ndërsa ajo rritet në kompleksitetin e jetës nën sundimin kolonial francez dhe revolucionin e dhunshëm që çoi në krijimin e Haitit.

Zarite, me nofkën Tete, është personazhi kryesor i këtij romani. Kjo është historia e saj dhe e rrugëtimit të saj drejt lirisë.

Në moshë të hershme ajo vendoset si kryekujdestare dhe infermiere e prodhuesit të pasur të kallamsheqerit Valmorain në ishullin Saint-Domingue. Ajo provon të jetë një ngushëllim i qëndrueshëm emocional për djalin e Valmorain dhe gruan e tij që lëngon në shtrat si pasojë e depresionit të rëndë dhe panikut psikotik. Në çdo kuptim të fjalës, Tete është një grua e mrekullueshme, kështu që djali i tij i referohet asaj me fjalën e ndaluar “Maman”. Ajo lind edhe dy fëmijë të saj, nga vizitat e netëve të vona që filloi të bënte pronari në dhomën e saj sapo ajo arriti pjekurinë. Ai refuzon ta lirojë nga skllavëria, ndërkohë që zemra e Tete-s qan për lirinë. Por revolucioni është në ajrin e Saint-Domingue dhe lindja e një kombi të ri është afër. A do të jetë kjo një mundësi që ajo të fitojë lirinë e saj? Apo do të jetë ajo një viktimë e revolucionit?

Shkrimi i Allende është i pasur në detaje, dhe personazhet janë të zhvilluar mirë dhe të paharrueshëm. Tete është një protagoniste veçanërisht bindëse, dhe udhëtimi i saj drejt lirisë është sa tronditës aq edhe frymëzues. Romani gjithashtu eksploron temat e dashurisë, humbjes dhe identitetit, dhe rrëfimi është thurur me elementët e realizmit magjik, duke krijuar një përvojë vërtet unike leximi.

Ky libër përmban dy tema kryesore. Së pari, është një roman historik që përshkruan rebelimin e skllevërve Haitian (1791–1804) dhe shoqërinë e kulturës kreole të Nju Orlinsit të së njëjtës epokë. Së dyti, libri ofron një komplot të zgjuar imagjinar që tregon vështirësitë ironike që mund të lindin në një shoqëri skllavopronare.

Të gjitha tmerret e skllavërisë mbulohen përmes detajeve të jetës në plantacion. Sistemi i kastës barok i shoqërisë së ishullit portretizohet përmes një morie personazhesh midis klasës sunduese dhe popullsive të racës së përzier e zezakëve të lirë. Midis tyre janë një mjek francez, një prift, një priftëreshë vudu, një kurtizane mulate dhe një menaxher klubi nate. Skllevërit tejkalojnë popullsinë e lirë dhjetë me një, të importuar vazhdimisht nga Afrika. Gjatë kësaj kohe mjaft të arratisur që fshihen nëpër male fitojnë lidership të mjaftueshëm për të luftuar.

Ky libër nuk është vetëm një aktakuzë e skllavërisë si një institucion historik, por si një koncept modern që ekziston edhe sot e kësaj dite në çdo sistem që nuk promovon sipërmarrjen e lirë, përfshirë komunizmin.

Shtëpia Botuese: Dudaj
Përkthyesi: Adrian Beshaj
Vlerësimi: 10/10